Na czym polega odczulanie alergiczne?

Alergia już dawno przestała być postrzegana jako problem wyłącznie sezonowy. Jak wynika z badań przeprowadzonych w ramach projektu Epidomiologii Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP) na zlecenie Ministerstwa Zdrowia, choroby alergiczne występują u około 40 procent polaków. Alergia to nadwrażliwa reakcja układu odpornościowego na czynnik teoretycznie obojętny, zwany alergenem. Przejawia się ona łzawieniem oczu, katarem, kichaniem, zatkanym nosem czy drapaniem w gardle ale również opuchlizną w okolicach twarzy, przełyku czy w miejscu poddanemu działaniu alergenu, problemami z oddychaniem, oraz zaczerwienieniem i swędzeniem skóry, czasem połączonym z wysypką. Do najpopularniejszych alergenów należą pyłki – topoli, brzozy, olchy, traw, ambrozji, chwastów i leszczyny – najbardziej kłopotliwe wiosną, a oprócz tego roztocza obecne w kurzu, sierść zwierząt domowych, jad owadów oraz oczywiście alergeny obecne w jedzeniu, powodujące alergie pokarmowe.

Z pomocą dla alergików przychodzi odczulanie, inaczej zwane immunoterapią alergenową. W przeciwieństwie do leków antyalergicznych, które neutralizują jedynie objawy – reakcję alergiczną, immunoterapia działa na przyczynę alergii, pozwalając na skuteczne leczenie jej długofalowo i powodując cofnięcie się skutków alergii takich jak astma. Odczulanie istnieje w świecie medycyny już od 1911 roku, kiedy zostało po raz pierwszy zastosowane na pacjentach uczulonych na pyłki. Polega ono na podawaniu osobie uczulonej coraz większych dawek wyciągów alergenowych w postaci szczepionek aż do osiągnięcia dawki która pozwoli na zmniejszenie objawów alergii. Szczepionka alergenowa pobudza organizm do produkcji przeciwciał IgA oraz IgG, blokujących uwalnianie przeciwciał IgE. Dawki alergenu wahają od 5 do 20 µg podawanego poprzez iniekcję podskórną lub donosowo, pod język czy doustnie. Układ odpornościowy zaczyna przyzwyczajać się do alergenu i tolerować go. Całkowity czas, który zajmuje proces odczulania, może wahać się nawet od 3 do 5 lat. Wskazane jest również podawanie dawek podtrzymujących. Na odczulanie najczęściej decydują się pacjenci uczuleni na białka zwierząt domowych, w szczególności psów i kotów. Immunoterapia alergenów zmniejsza nadwrażliwość oskrzeli na alergeny obecne w ich sierści i pozwala na zmniejszenie dawki leków antyalergicznych. Odczulanie jest możliwe również w przypadku alergii na pyłki roślin oraz roztocza kurzu domowego. Współczesna medycyna nie jest jednak w stanie odczulić pacjenta na każdy alergen – nie stosuje się tej metody przy alergiach pokarmowych. Zdarza się, że szczepionki odczulające na poszczególne alergeny są trudniej dostępne, a przez to rzadziej używane. Do tej grupy będą należeć alergeny takie jak pleśnie i sierść zwierząt futerkowych.

Przeciwwskazania do odczulania

Odczulaniu można zacząć poddawać się już od dziecka, jednak wskazane jest to dopiero po ukończeniu piątego roku życia. Nie powinni immunoterapii alergenów poddawać się pacjenci z AIDS, czynnymi chorobami autoimmunologicznymi, czynnymi chorobami nowotworowymi czy niekontrolowaną astmą. Podjęcie odczulania nie jest również zalecane kobietom w ciąży, ale można je kontynuować jeżeli zostało rozpoczęte przed zajściem w ciążę i było dobrze tolerowane.

Przygotowanie do procesu immunoterapii alergenowej

Przed rozpoczęciem odczulania należy upewnić się, że dokuczliwe objawy na pewno wynikają z alergii. W tym celu wykonuje się testy skórne lub testy z surowicy krwi. Wraz z alergologiem analizuje się związek między wynikami badań a odczuwanymi objawami. Następnie omawiany jest przebieg leczenia, czas jego trwania – wynoszący minimum trzy lata – oraz ewentualne skutki uboczne i koszty (odczulanie iniekcyjne jest w większości refundowane, doustne natomiast raczej nie). Jeżeli chodzi o ryzyko podczas odczulania, największym zagrożeniem jest wstrząs anafilaktyczny, który może wystąpić po podaniu alergenu. Dzieje się to bardzo rzadko i może być rozpoznane w ciągu 30 minut po iniekcji. Do innych skutków ubocznych które mogą wystąpić należą nasilenie objawów astmy, pokrzywka, osłabienie, zawroty głowy, nieżyt nosa, spojówek, świąd, zaczerwienienie, ból w okolicy wkłucia a po podaniu doustnym pieczenie, obrzęk warg i podrażnienie gardła. Ważne jest, aby proces odczulania przebiegał pod okiem doświadczonego lekarza alergologa.