Przesiewowe badania słuchu w Polsce

Noworodki w ciągu kilku pierwszych tygodni życia są poddawane szeregowi rutynowych badań kontrolnych. Jednym z nich jest przesiewowe badanie słuchu. Jest to szybkie, proste badanie przeprowadzane pod kątem uszkodzenia słuchu, połączone z analizą czynników ryzyka predysponujących do wystąpienia uszkodzenia słuchu. Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków (PPPBSuN) jest największym profilaktycznym programem zdrowotnym w Polsce. Celem badań przesiewowych jest wyodrębnienie dzieci dotkniętych daną chorobą lub cechą na tyle wcześnie, aby było możliwe skuteczne jej leczenie lub zapobieganie powstania jej negatywnych następstw. Rocznie w centralnej bazie programu jest rejestrowanych około 360 000 noworodków – porównując tę liczbę z danymi Głównego Urzędu Statystycznego przedstawiającego wszystkie zarejestrowane urodzenia żywe w Polsce można oszacować, że program obejmuje 97 procent populacji nowonarodzonych dzieci. Jedno do dwóch dzieci na każdy tysiąc narodzonych rodzi się z jednostronną lub obustronną wadą słuchu – większość z nich w rodzinach, w których wady słuchu nigdy wcześniej nie występowały. Wrodzony niedosłuch w 80% jednak spowodowany jest przyczynami genetycznymi – tylko 20% wszystkich przypadków to niedosłuch nabyty. W Książeczce Zdrowia Dziecka znajdują się informacje dotyczące tego, na jakie dźwięki dziecko powinno reagować́ oraz jakie rodzaje dźwięków powinno wydawać na poszczególnych etapach rozwoju – na przykład dziecko trzyletnie powinno dysponować zasobem około 1000-1500 słów. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek obaw w związku ze słuchem dziecka należy informować́ pielęgniarkę̨ środowiskową lub lekarza rodzinnego.

Jak przebiega przesiewowe badanie słuchu? 

Badanie przesiewowe słuchu jest wykonywane przez specjalistę jeszcze na oddziale położniczym przed opuszczeniem szpitala lub w pierwszych tygodniach życia dziecka. Samo badanie otoemisji akustycznej (OAE – Otoacoustic Emission) trwa zaledwie kilka minut.

Podczas badania do zewnętrznej części ucha dziecka specjalista przymocowuje niewielką, miękko zakończoną słuchawkę, która emituje do ucha trzaski. Kiedy dźwięk dociera do wewnętrznej części ucha, pojawia się jego odpowiedź, którą możemy zarejestrować. Prowadzący badanie obserwując ekran komputera sprawdza, w jaki sposób ucho dziecka reaguje na przesłany dźwięk. Jeżeli badanie przesiewowe wykaże wyraźną reakcję obu uszu na przesłany dźwięk, oznacza to brak wady słuchu. Czasem zdarza się, że badanie musi zostać powtórzone z powodu różnych czynników uniemożliwiających prawidłowe zdiagnozowanie, takich jak:

— obecność płynu w uchu podczas badania

— chwilowe zatkanie ucha

— zakłócenie badania przez odgłosy w tle

— niespokojne zachowanie dziecka w czasie badania

W zależności od tego, jaki wynik badania słuchu zostanie przypisany dziecku, do Książeczki Zdrowia Dziecka zostaje wklejony odpowiedni certyfikat – niebieski jeżeli wynik jest prawidłowy lub żółty, jeśli badanie nie zostało wykonane, występują czynniki ryzyka niedosłuchu albo badanie miało wynik nieprawidłowy. W takim przypadku konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań w placówce laryngologicznej bądź audiologicznej. Zazwyczaj jest to powtórzone badanie otoemisji akustycznej, jednak jeżeli dziecko zostało szybciej wypisane ze szpitala lub podczas powtórzonego badania otoemisji akustycznej nie zostanie wykryta wyraźna reakcja ucha, dziecko jest poddawane badaniu zautomatyzowanej rejestracji słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu (ABR/BERA). Badanie to jest przeprowadzane, kiedy dziecko śpi. Podczas niego umieszcza się kilka małych czujników na główce dziecka, a na jego uszy zakłada się słuchawki, przez które odtwarzane są dźwięki przypominają trzaski. Dzięki temu powstaje zapis odpowiedzi z różnych części drogi słuchowej na dźwięk. Niezależnie od wyniku badania dziecko otrzymuje Kartę Diagnostyki Audiologicznej. Jeśli badanie nie wykazało wad słuchu, diagnostyka zostaje zakończona. Natomiast w momencie zdiagnozowanie niedosłuchu, można dobrać i ustawić aparaty słuchowe, jednocześnie rozpoczynając rehabilitację pod kierunkiem logopedy we współpracy z psychologiem. U dzieci około 2 roku życia można zastosować implant słuchowy.